انتخابات پارلمانی و تجربه دموکراسی در جمهوری آذربایجان!

ناظران غربی معتقد می باشند که جمهوری آذربایجان که در سال 1991 بدنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به استقلال رسید هرگز شاهد برگزاری انتخاباتی در سطح امروزنبوده است. علیرغم اینگونه اظهار نظرات تایید آمیز عملکرد و نتیجه این انتخابات که با پیروزی قاطع حزب حاکم ( ی.ا.پ) یعنی " ینی آذربایجان" به پایان رسید از طرف احزاب اپوزوسیون شرکت کننده مورد اعتراض واقع گردیده و حزب حاکم به تقلب و تبانی متهم گردیده است".

او.اس.اس.او که از جانب اتحادیه اروپا هیئتی را برای نظارت به این کشور فرستاده بود به دلیل اعتراضات اپوزوسیون این جمهوری دال بر تقلب از تایید نتایج این انتخابات سرباز زده است. بر طبق گزارش کمیسیون مرکزی انتخابات در آذربایجان حزب آذربایجان نو (ی.ا.پ) 63 کرسی از 125 کرسی مجلس را بدست آورده است و بقیه کرسی ها نیز در بین چندین حزب اپوزیسیون تقسیم گردیده است. حزب آزادلیق که تنها توانست 6 کرسی را بدست بیاورد شدیدا به نتایج انتخابات حمله نموده و "عیسی قنبر" یکی از گردانندگان این حزب نیز بدنبال عکس العملی اعتراض آمیز در رسانه های گروهی بعد از ظهر روز چهار شنبه 9 نوامبر را روز تظاهرات وسیع بر علیه حکومت فعلی و الهام علی اف اعلام نموده است. گویا چندین هزار نفر نیز در این تظاهرات اعتراض آمیز شرکت نموده اند.

بر طبق اظهارات یک دیپلمات غربی که نامش نیز در رسانه ها فاش نشده است!! گویا قرار بوده است تا "حزب آزادلیق" در روز سه شنبه به راهپیمایی بپردازد!.روز بعد عیسی قنبر طی گفتگویی اعلام نمود که " مقامات حکومتی برای این روز اجازه ای به آنان نداده است". همین منبع اظهار می دارد که دلیل تاخیر راهپیمایی می تواند در ارتباط با چالش ها و مذاکرات پشت پرده ای احزاب اپوزوسیون با مقامات حکومتی باشد"

آلسی هاستینگ که با عنوان ناظر و هماهنگ کننده از جانب " او.اس.اس.او" ( یعنی ارگان موقت نظارت و کنترل انتخابات اتحادیه اروپا) مستقیما به آذربایجان فرستاده شده است رضایت چندانی از نتیجه این انتخابات نداشته وانتقادات خود را نیز به پارلمان اروپا گزارش نموده است. بهر حال انتخابات 6 نوامبر جمهوری آذزبایجان هرچند در مقایسه با دوره قبلی از برخی جهات بمراتب بهتر بوده است ولی هنوز هم نتوانسته است به نرم های مورد قبول اروپا دست یابد.
ناظران بین المللی دیگری نیز که در باکو بوده اند از نتیجه این انتخابات راضی نبوده و نتیجه آنرا تایید ننموده اند. بر طبق گفته آنان انتخابات در 43 محل از کل 665 محل های انتخاباتی با تقلب روبرو بوده است و می بایستی تجدید گردد.

بدنبال ارزیابی ها وعکس العمل های اتحادیه اروپا و دیگر ناظران بین المللی " دولت فعلی" اعلام نموده است که انتخابات در برخی ازحوزه های رای گیری مجددا برگزار خواهد گردید. این اقدام حکومت می تواند تاثیرات مثبتی را در جهت تعمیق بیشتر دموکراسی و تحکیم موقعیت حکومت و قانون در این جمهوری نفت خیز داشته باشد.

این واقعیت را نیز نمی توان از نظرها دور داشت که هیئت حاکمه فعلی آذربایجان که سیاست های خارجی نزدیکتری را با غرب دنبال می نماید و طوریکه هم در جریان حمله آمریکا به حکومت طالبان و هم در جریان حضور امریکا و انگلیس در عراق پشتیبانی خود را از آنان اعلام نموده است اکنون در صف بندی های جهانی دوست غرب محسوب میشود. بنا بر این طبیعی است که علی اف و طرفداران ایشان برگ برنده ای را در مقابل مخالفان خود داشته و اگر بخواهند می توانند بدون ترس از تهدیدهای کشورهای همسایه ای چون ایران و روس در جهت هر چه بیشتر دموکراتیزه کردن کشور آذربایجان حرکت بنمایند. بدون تردید دموکراسی بیشتر در این جمهوری نو پا متعاقبا تاثیرات مثبتی را در دمکراتیزه شدن کشورهای مسلمان همسایه چون ایران و ترکمنستان و منطقه خواهد داشت.

واقعیت این است که در حال حاضر شرکت های نفتی بزرگ انگلیسی و نروژی و امریکایی میلیاردها دلار برای عملی شدن پروژه ای که نفت دریای خزر را از مسیر باکو-تفلیس-جیهان ترکیه به دریای سیاه می رساند سرمایه گذاری نموده اند و بنا بر این طبیعی است که قدرت های غربی در جهت پیشبرد سیاستهای اقتصادی و استراتژیکی خود به آذربایجانی آرام و یه لحاظ سیاسی قانونمند و تثبیت یافته احتیاج داشته باشند. قطعا دلیلی نیز وجود ندارد که تا مادامی که بازماندگان حیدر علی اف این نقش را بخوبی بازی می نمایند غربی ها از" اپوزوسیونی" که حرف تازه ای را برای گفتن ندارد پشتیبانی بنمایند.
تجربه انتخاباتی جمهوری آذربایجان به صراحت نشان می دهد که برای تعویض یک حکومت آنطور که اپوزوسیون در آنجا متوسل گردیده تنها راه انداختن تظاهرات و پوشیدن " لباس نارنجی" کافی نیست!! بلکه می بایستی حمایت قدرت های بزرگ غربی را نیز همراه داشت.

آنچه که بیش از هرموضوعی نظر ناظران بین المللی را جلب نموده " آمار بسیار پائین! " شرکت کنندگان در این انتخابات ( فقط 46 درصد واجدین) بوده که بنا به تحلیل مفسران غربی اساسا بدین معنی می باشد که مردم آذربایجان چندان تفاوتی را در بین شعارهای " اپوزوسیون" با حزب حاکم مشاهده ننموده اند!!.

ناگفته نماند که: برنامه ها و استراتژی های نفتی-گازی غرب در آذربایجان از تاریخ طولانی برخوردار می باشد و حدودا یک سده قبل بود که برادران نوبل چون روبرت و لودویک و آلفرد سوئدی در این منطقه به بهره برداری نفت می پردازند که بدنبال استیلا و تثبیت موقعیت روسیه انحصار آن از دست غربی ها خارج می گردد. اما اکنون و با تعییر شرایط سیاسی منطقه یک خط لوله نفتی که 176 میل طول دارد در حال احداث می باشد و هزینه آن حدودا 32 میلیارد دلار ارزیابی گردیده است. با عملی شدن این پروژه پرهزینه جمهوری آذربایجان قادر خواهد بود تا روزانه یک میلیون بشکه نفت خود را از طریق گرجستان و ترکیه به غرب صادر نماید که رقمی بسیار قابل توجه می باشد.
برای بازارهای اروپایی نیز جایگزینی چنین حجمی ازنفت می تواند به این مفهوم باشد که آنان از وابستگی یک جانبه به حوزه نفتی کشورهای عربی و ایران که دائما با بی ثباتی خود نوسان هایی ایجاد نموده و نگرانی هایی را سبب میگردد رهایی یابند. بدین خاطر است که شرکت بریتیش.پترلیوم انگلیسی به تنهایی 34.1 در صد سهم و شرکت آمریکایی اونوکال نیز 10.3 درصد آنرا به خود اختصاص داده است. ( سهم شرکت روسی لوک اویل 10 درصد و شرکت دولتی نروژی نیز 8.6 درصد می باشد).
ت. آتابای